Muziek creeert Bewustzijn: Over de Kracht van Gewaarzijn

 

Ik luister regelmatig naar muziek en volg daarbij altijd mijn impulsen. Met spottify is dat niet moeilijk want vrijwel alles is beschikbaar…Mijn keuzes in mijn playlists lopen via filmmuziek naar pop, jazz(rock), flamenco naar klassiek en vice versa..Al luisterend neemt de muziek mij volledig in bezit en komen de beelden, gevoelens, herinneringen als vanzelf op waardoor ik mij volledig laat meenemen. Muziek heeft het unieke vermogen om de zintuigelijke waarneming te doen versmelten, steeds veranderend, steeds weer nieuwe associaties creërend. Het voert mij naar mijn verleden als kind, als tiener en adolescent. Of naar mijn beleving als volwassene nu.

Muziek heeft het vermogen om mij meer dan normaal mijzelf gewaar te laten zijn: mij mijzelf op een directe manier te ervaren. Muziek laat mij voelen wie ik was, nog steeds ben maar ook wie ik wil zijn. Ik ervaar die tiener vanuit die tiener maar kijk tegelijkertijd als volwassene terug naar die tiener en adolescent van toen. Dat ervaar ik als heel harmoniserend en intensief. Muziek zet mij dus niet alleen in het hier en nu maar voegt er een soort ‘totalview’ aan toe. Dat maakt het luisteren naar muziek voor mij magisch, als een louterend proces: Muziek creëert bewustzijn.

Bewustwording ontstaat in het contact (met jezelf), in de onmiddellijke ervaring van het moment.

De kracht van gewaarzijn: Ervaren in plaats van Begrijpen

Gestalttherapie werkt met het vergroten van gewaarzijn: het bewust worden van sensaties, emoties, gedachten en impulsen in het hier-en-nu. Wanneer je naar muziek luistert, wordt dit proces zonder woorden geactiveerd:

…Je luistert naar een rustige pianoklank. Je merkt dat je schouders zakken…Een onverwachte dissonant roept een lichte spanning dan wel nieuwsgierigheid op…..Ritme laat je voet tikken zonder dat je daarvoor kiest…Je denkt er niet over na, het gebeurt gewoon…

Daarbij vormt zich geen analyse, interpretatie of een oordeel wat immers hoort bij het denken…maar ontstaat er direct contact met wat zich aandient: Muziek maakt voelbaar wat soms verborgen blijft achter woorden, gedachten en gewoontes.

Muziek als veldfenomeen

In gestalttherapie wordt de mens gezien als onderdeel van een voortdurend veranderend veld: een dynamische uitwisseling tussen onszelf en onze omgeving. Muziek is daarom geen object dat buiten ons bestaat maar maakt deel uit van deze uitwisseling. Zodra de eerste klanken ontstaan, ontstaat er een veld waarin ritme, adem, herinnering, emotie en beweging zich met elkaar verweven. We horen muziek niet alleen maar zij beïnvloedt onze ademhaling, ons spierspanningsniveau, onze stemming, onze neiging tot bewegen of verstillen. Doordat wij lichamelijk en psychisch-emotioneel met de muziek mee resoneren, verandert het veld en daarmee ook onze bewustzijnstoestand: We worden de muziek, al is het maar voor even.

Figuur en Achtergrond

In de gestalttherapie ontstaat ‘betekenis’ doordat één element zich losmaakt uit de achtergrond en naar voren komt als figuur: Datgene waar onze aandacht spontaan naartoe gaat. Muziek stimuleert dit proces, soms subtiel maar soms op indringende, confronterende wijze: Er komt bv met een herinnering ook een sterke emotie naar voren die je niet had verwacht en volledig was ‘vergeten’. Soms ontstaat een nameloos gevoel van aanwezigheid zonder verhaal en valt de figuur weg: Je voelt je één met alles om je heen. Zie ook mijn blog Mijn Identiteit: Van Bolwerk naar een Lege Huls .

Binnen de gestalttherapie spreken we over het zgn ‘organismisch’ proces: de natuurlijke manier waarop lichaam, emotie en denken met elkaar samenwerken. Muziek doorbreekt de fragmentatie die in het dagelijkse leven vaak ontstaat door de waan en hectiek van de dag. Muziek ‘ontwapent’ ons en nodigt ons uit om weer bij onszelf te komen, heel te worden en volledig aanwezig te zijn:

….Je voelt een trilling in je buik….Je krijgt kippenvel bij een bijzondere toonharmonie…Een lied van vroeger opent een vergeten herinnering; je beleeft opnieuw het gevoel…..Een ritme activeert je energie en levenslust…

Muziek brengt je bij waar jij op dat moment over gaat: wat er werkelijk in jou leeft, los van wat je denkt dat zou moeten of wat je zou willen. Het brengt je jouw herinneringen, emoties maar ook inzichten en nieuwe ideeën.

Muziek verbindt je met Jezelf en met de Ander

Muziek creëert niet alleen innerlijk bewustzijn; het verbindt ons ook met anderen. Denk aan samen zingen, dansen, samen luisteren naar een live optreden. Er ontstaat een gedeeld veld waarin we elkaar ontmoeten, voorbij taal en rollen. We voelen ons op zo’n moment volkomen gelijk aan elkaar. Vanuit gestaltperspectief is muziek veel meer dan kunst of entertainment. Het is een directe poort naar gewaarzijn: een levende uitnodiging om te voelen, te ervaren, onszelf te verbinden en te zijn.

Muziek creëert bewustzijn omdat het ons terugbrengt naar het nu—het enige moment waarin het leven werkelijk plaatsvindt.

Arjen Hart

www.gestaltpraktijkarjenhart.nl