Muziek creeert Bewustzijn: Over de Kracht van Gewaarzijn

 

Ik luister regelmatig naar muziek en volg daarbij altijd mijn impulsen. Met spottify is dat niet moeilijk want vrijwel alles is beschikbaar…Mijn keuzes in mijn playlists lopen via filmmuziek naar pop, jazz(rock), flamenco naar klassiek en vice versa..Al luisterend neemt de muziek mij volledig in bezit en komen de beelden, gevoelens, herinneringen als vanzelf op waardoor ik mij volledig laat meenemen. Muziek heeft het unieke vermogen om de zintuigelijke waarneming te doen versmelten, steeds veranderend, steeds weer nieuwe associaties creërend. Het voert mij naar mijn verleden als kind, als tiener en adolescent. Of naar mijn beleving als volwassene nu.

Muziek heeft het vermogen om mij meer dan normaal mijzelf gewaar te laten zijn: mij mijzelf op een directe manier te ervaren. Muziek laat mij voelen wie ik was, nog steeds ben maar ook wie ik wil zijn. Ik ervaar die tiener vanuit die tiener maar kijk tegelijkertijd als volwassene terug naar die tiener en adolescent van toen. Dat ervaar ik als heel harmoniserend en intensief. Muziek zet mij dus niet alleen in het hier en nu maar voegt er een soort ‘totalview’ aan toe. Dat maakt het luisteren naar muziek voor mij magisch, als een louterend proces: Muziek creëert bewustzijn.

Bewustwording ontstaat in het contact (met jezelf), in de onmiddellijke ervaring van het moment.

De kracht van gewaarzijn: Ervaren in plaats van Begrijpen

Gestalttherapie werkt met het vergroten van gewaarzijn: het bewust worden van sensaties, emoties, gedachten en impulsen in het hier-en-nu. Wanneer je naar muziek luistert, wordt dit proces zonder woorden geactiveerd:

…Je luistert naar een rustige pianoklank. Je merkt dat je schouders zakken…Een onverwachte dissonant roept een lichte spanning dan wel nieuwsgierigheid op…..Ritme laat je voet tikken zonder dat je daarvoor kiest…Je denkt er niet over na, het gebeurt gewoon…

Daarbij vormt zich geen analyse, interpretatie of een oordeel wat immers hoort bij het denken…maar ontstaat er direct contact met wat zich aandient: Muziek maakt voelbaar wat soms verborgen blijft achter woorden, gedachten en gewoontes.

Muziek als veldfenomeen

In gestalttherapie wordt de mens gezien als onderdeel van een voortdurend veranderend veld: een dynamische uitwisseling tussen onszelf en onze omgeving. Muziek is daarom geen object dat buiten ons bestaat maar maakt deel uit van deze uitwisseling. Zodra de eerste klanken ontstaan, ontstaat er een veld waarin ritme, adem, herinnering, emotie en beweging zich met elkaar verweven. We horen muziek niet alleen maar zij beïnvloedt onze ademhaling, ons spierspanningsniveau, onze stemming, onze neiging tot bewegen of verstillen. Doordat wij lichamelijk en psychisch-emotioneel met de muziek mee resoneren, verandert het veld en daarmee ook onze bewustzijnstoestand: We worden de muziek, al is het maar voor even.

Figuur en Achtergrond

In de gestalttherapie ontstaat ‘betekenis’ doordat één element zich losmaakt uit de achtergrond en naar voren komt als figuur: Datgene waar onze aandacht spontaan naartoe gaat. Muziek stimuleert dit proces, soms subtiel maar soms op indringende, confronterende wijze: Er komt bv met een herinnering ook een sterke emotie naar voren die je niet had verwacht en volledig was ‘vergeten’. Soms ontstaat een nameloos gevoel van aanwezigheid zonder verhaal en valt de figuur weg: Je voelt je één met alles om je heen. Zie ook mijn blog Mijn Identiteit: Van Bolwerk naar een Lege Huls .

Binnen de gestalttherapie spreken we over het zgn ‘organismisch’ proces: de natuurlijke manier waarop lichaam, emotie en denken met elkaar samenwerken. Muziek doorbreekt de fragmentatie die in het dagelijkse leven vaak ontstaat door de waan en hectiek van de dag. Muziek ‘ontwapent’ ons en nodigt ons uit om weer bij onszelf te komen, heel te worden en volledig aanwezig te zijn:

….Je voelt een trilling in je buik….Je krijgt kippenvel bij een bijzondere toonharmonie…Een lied van vroeger opent een vergeten herinnering; je beleeft opnieuw het gevoel…..Een ritme activeert je energie en levenslust…

Muziek brengt je bij waar jij op dat moment over gaat: wat er werkelijk in jou leeft, los van wat je denkt dat zou moeten of wat je zou willen. Het brengt je jouw herinneringen, emoties maar ook inzichten en nieuwe ideeën.

Muziek verbindt je met Jezelf en met de Ander

Muziek creëert niet alleen innerlijk bewustzijn; het verbindt ons ook met anderen. Denk aan samen zingen, dansen, samen luisteren naar een live optreden. Er ontstaat een gedeeld veld waarin we elkaar ontmoeten, voorbij taal en rollen. We voelen ons op zo’n moment volkomen gelijk aan elkaar. Vanuit gestaltperspectief is muziek veel meer dan kunst of entertainment. Het is een directe poort naar gewaarzijn: een levende uitnodiging om te voelen, te ervaren, onszelf te verbinden en te zijn.

Muziek creëert bewustzijn omdat het ons terugbrengt naar het nu—het enige moment waarin het leven werkelijk plaatsvindt.

Arjen Hart

www.gestaltpraktijkarjenhart.nl

Het Contact met JeZelf Herstellen: Over Grenzen stellen, Weten wat je Wilt met je Lijf als Basis

 Misschien herken je het: Je doet wat er van je verwacht wordt, je draait mee in de dagelijkse carrousel van werk, huishouden en sociale contacten, maar ergens ben je jezelf daarin kwijtgeraakt. De grenzen naar je omgeving lijken vervaagd te zijn. Als in een winterlandschap waarbij alleen de contouren van de weg hier en daar nog herkenbaar zijn maar waardoor het moeilijk richting bepalen is. Het geeft een onbehagelijk gevoel omdat je voelt dat je leven niet meer klopt. Je ervaart een onrust, een leegte, een vermoeidheid die moeilijk te verklaren is. Duidelijk is wel dat jij voor je gevoel niet meer aan de touwtjes trekt.. Het gaat wringen: Je beseft dat er verandering nodig is. Je weet alleen niet wáár te beginnen ...

De prijs van het je aanpassen aan de ander                                                                                                                               Ons hoge levenstempo vraagt van ons een voortdurende flexibiliteit en doet non-stop een appél op ons. We passen ons daarnaast voortdurend aan, aan wat we denken dat anderen van ons nodig hebben, op het werk, in relaties, in het gezin, in vriendschappen. Je wilt graag betrouwbaar zijn, aardig, behulpzaam en wil niemand teleurstellen. Je zegt te vaak ‘ja’, terwijl je diep vanbinnen voelt dat het eigenlijk ‘nee’ zou moeten zijn…De oorzaak van dit gedrag is ontstaan in onze vroege jeugd als overlevingsstrategie. Zie blog.

Dit gedrag zorgt er echter voor dat je jezelf steeds verder op de achtergrond duwt. Die focus op je omgeving eist z’n tol: Je verliest het contact met jezelf, je eigen behoeften: Datgene wat jij wezenlijk nodig hebt.

Zo vervagen de grenzen tussen jou en je omgeving. Je voelt niet meer goed wie jezelf bent en wat jij voor jezelf wilt. Vanuit gestaltperspectief noemen we dat ‘confluentie’: je vloeit samen met de ander waardoor je niet meer goed voelt waar jij ophoudt en de ander begint. Dit speelt met name binnen partnerrelaties maar kan overal plaatsvinden waar mensen samenzijn.

Het resultaat?

• Je voelt je opgebrand
• Je merkt dat irritatie en/of verdriet zich opstapelt
• Je voelt je stuurloos, mist richting
• Je voelt je minder vrij in je keuzes

Grenzen als Voelbare Ervaring                                                                                                                                                        In mijn praktijk worstelen veel mensen met het stellen van hun grenzen. Het is een universeel thema wat telkens terugkomt, bij jong en oud. Het grenzen kunnen stellen lijkt daarmee geen vanzelfsprekende zaak te zijn. Met ’grenzen stellen’ wordt meestal bedoeld: Duidelijk zeggen wat je wilt. Maar zo werkt het lang niet altijd. Grenzen zijn geen vaste, geschreven regels in je hoofd, er gaat geen rood lampje branden en er gaat geen alarm af wanneer ze overschreden worden. Nee, het zijn ervaringen in je lichaam. Ze laten zich voelen meestal vóór dat je ze kunt verwoorden. Die signalen in je lijf moet je wel kunnen opmerken.  Dat vraagt alertheid, sensitiviteit en bewustzijn, in gestalt samen ook wel 'awareness' genoemd.

Een techniek om tot deze awareness te komen is vertragen. In dit blog leg ik uit hoe dit werkt en wat dit voor je kan doen. Als gestalttherapeut leer ik mijn cliënten deze techniek om zichzelf meer bewust te worden van hun lijf en de signalen die dit hen geeft. Door te vertragen, stil te staan en te onderzoeken wat er nu in jezelf gebeurt, ontstaat er helderheid. Niet opgelegd, maar van binnenuit.

Wat gestalttherapie voor je kan doen                                                                                                                                           In de gestalttherapie wordt er geen oordeel gegeven over hoe jij je voelt maar worden de signalen onderzocht. Niet op een ingewikkelde, zwaar-analytische manier, maar door eenvoudigweg te kijken naar wat er hier en nu in je lijf gebeurt:

• Hoe voel je je op dit moment?
• Wat merk je op in je lichaam? Zijn er emoties, sensaties? Wat zeggen ze jou?
• Wat gebeurt er met je adem?
• Welke gedachten of beelden komen op?

De signalen die je lijf jou geeft, willen je iets duidelijk maken. Ze zeggen: Er klopt iets niet; geef jezelf aandacht!. We onderzoeken vervolgens samen hoe jij contact maakt met jezelf en je omgeving. Daarmee onderzoeken we ook welke signalen jij mogelijk negeert omdat ze misschien te pijnlijk of te confronterend zijn. Signalen die jou juist veel informatie kunnen geven over wat je nu nodig hebt.

Het herkennen en accepteren van je emoties geven je ruimte om liefdevoller met jezelf om te gaan maar ook om bewustere keuzes te maken in datgene wat je wel en niet (meer) wilt. Zodat jij weer een duidelijke grens ervaart tussen jou en je omgeving.

 

Arjen Hart

www.gestaltpraktijkarjenhart.nl

De Kracht van het Vertragen: ' Over Leven in Slow-Motion en Wat het je Oplevert'

In onze tijd lijkt alles gericht op versnellen. Meer taken in minder tijd, snellere antwoorden, direct resultaat. Daarbij ligt onze focus meestal op wat er komt, niet op wat is: We zijn altijd een halfuurtje verder in ons hoofd dan waar we echt zijn. En dat eist zijn tol. Door ons hoge levenstempo en de eisen die we aan onszelf en de ander stellen, raken we onszelf kwijt en vervreemden we van ons wezenlijke Zelf en wat we echt nodig hebben. Als gestalttherapeut word ik in mijn praktijk hiermee dan ook keer op keer geconfronteerd…

..Ik herinner mij een ervaring van jaren geleden in een dansimprovisatieles. De opdracht in de les was om bewegingen zo langzaam en zo zorgvuldig mogelijk uit te voeren…. Ik begon en terwijl ik langzaam bewoog, voelde ik, schijnbaar vanuit het niets, een enorm verdriet opkomen..Het voelde als iets wat nu (pas) de ruimte kreeg om zich te manifesteren en ik het nu gelukkig de aandacht kon geven die het nodig had ..

Vertragen

Deze ervaring is mij altijd bijgebleven. Als gestalttherapeut geef ik mijn cliënten dan ook de oefening mee om te vertragen, te beginnen met hun dagelijks handelingen. Langzamer opstaan, te bewegen, langzamer te ontbijten, je koffie te drinken, rustiger naar je auto te lopen om naar je werk te gaan. Zodat er ruimte en tijd ontstaat voor jezelf.

Tai Chi beoefenaar

Wat betekent vertragen?

Vertragen gaat niet alleen over langzamer bewegen of spreken, maar over het jezelf bewust worden van wat er gebeurt terwijl het gebeurt. Je zet een stap terug uit de automatische piloot en daardoor wordt je aandacht bijna vanzelf op het hier en nu gericht: je adem, de spanning in je schouders, het ritme van je voeten op de grond, het geluid van de omgeving. Door te vertragen wordt jouw ervaring voller, rijker. Je merkt bijvoorbeeld dat een kop koffie drinken niet alleen een handeling is, maar ook een geur, een warmte, een smaak, een moment van contact met jezelf. Vertragen vormt daarom een ingang naar meer aanwezigheid, contact en bewustwording.

Bewustwording

Vertragen is dus een instrument om tot bewustwording te komen. Om – in gestalttermen gesproken -tot een hier en nu gewaarzijn te komen over jezelf. Het is een manier om jezelf sensitief te maken en weer in contact te komen met jezelf. Je merkt nu veel beter hoe je lichaam voelt, welke gedachten opkomen, welke emoties zich aandienen. Jouw lijf vertelt jou daarmee hoe het met je is en wat je nodig hebt.

Het geeft je daarmee ook de mogelijkheid om nieuwe keuzes te maken: Laat ik de boosheid die ik nu voel, voorbij gaan of breng ik die in contact naar mijn collega of partner?  Met andere woorden, wil je doorgaan zoals je deed, of wil je iets anders proberen? Zo ja, dan ontstaat er ruimte voor een echte dialoog met jezelf maar ook met de ander.

Vertragen in contact

Ook in het contact met de ander kun je vertragen. Wanneer je bewust vertraagt, luister je intenser, merk je meer op.  Je hoort niet alleen de woorden, maar ervaart ook de stilte ertussen, de toon, de beweging van de ander…Na enige oefening herken je ook het mechanisme, het patroon van jouw reacties op de ander en andersom..Dit betekent een enorme kwaliteitsverbetering in het contact met de ander, jouw vriendschappen en relatie(s). Het kan het begin zijn van meer begrip voor jezelf en de ander, minder machtsstrijd, minder conflicten. 

Het contact met de ander wordt daarmee als het ware ‘gedeprogrammeerd’ en meer een echte ontmoeting waarbij niets hoeft maar alles mogelijk is.

Een oefening in vertragen

Neem vandaag één alledaagse handeling en voer die bewust langzaam uit. Het kan iets simpels zijn als iets schoonmaken of het lopen naar de supermarkt:

• Voel elke beweging.
• Merk je ademhaling op.
  
• Sta stil bij wat je waarneemt, in jezelf en van je omgeving.
• Merk het op maar heb er geen oordeel over.

Dit kan simpel lijken, maar het is een krachtig gebaar: je nodigt jezelf hiermee uit om non-stop aanwezig te zijn. Om de oefening goed uit te voeren, vraagt het dus al je aandacht en concentratie!

De waarde van vertragen

Vertragen is geen luxe of tijdsverlies, maar een weg naar meer vitaliteit, kwaliteit en bewustwording. Het maakt dat je werkelijk voelt dat je leeft, dat je in verbinding bent met je omgeving en dat je keuzes maakt vanuit aanwezigheid in plaats vanuit een oud gedragspatroon wat jou niet meer dient of/en oude pijnlijke ervaringen.

De weg naar verandering is bewustwording. En die kan beginnen met het vertragen in wat je op dit moment doet.

Arjen Hart

www.gestaltpraktijkarjenhart.nl

Van Doomscrollen naar Daadwerkelijke Focus: Hoe we onze Aandacht kunnen Terugwinnen voor Ons Zelf

 We kennen het allemaal: je pakt je telefoon om “even” het nieuws te checken en drie kwartier later heb je vijftien artikelen gelezen, acht filmpjes bekeken en ben je beland bij een berichtje over een kat die piano speelt. Je kijkt naar de klok..Is het alweer zo laat? Je wilde eigenlijk dat recept nog nakijken maar nu is het alweer tijd om boodschappen te doen…Je aandacht wordt letterlijk in beslag genomen door je mobiel.

Vanuit gestaltperspectief is dit geen toeval. Ons brein werkt als een theater: Wat voor ons belangrijk of urgent lijkt, komt op het toneel (in gestalttermen ook wel ‘figuur’ of ‘voorgrond‘ genoemd), terwijl de rest wat op dat moment minder belangrijk is, achter de coulissen verdwijnt (dit wordt ‘achtergrond’ genoemd). In onze huidige samenleving hebben we echter niet meer zélf de regie over dat toneel: Via onze mobiel doen algoritmes, breaking news en pushmeldingen dat nu voor ons.

Het effect van eindeloze feed

Een gestalttherapeut zou zeggen: ‘onafgemaakte gestalten’ stapelen zich op. Anders gezegd: Elk stukje informatie dat we binnenkrijgen, is als een onderbroken cirkel die ons brein letterlijk en ‘figuurlijk’ wil afronden, wil sluiten. Maar als er steeds een nieuw stukje binnenkomt voordat de vorige cirkel gesloten is, wordt de illusie gecreëerd dat er op dat moment nog iets belangrijkers te lezen is. Dat geeft spanning en daar spelen social media en apps slim op in. Zodat je eindeloos op je telefoon blijft kijken en scrollen totdat je ‘oververzadigd’ en uitgeput raakt. Want je ‘voedt’ jezelf met niets. Het leidt je zelfs af van de wezenlijke voeding die je nodig hebt.

Wat er werkelijk in jou gebeurt

Doordat ‘de figuur’ voor jou steeds doelbewust, kunstmatig wordt onderbroken, treedt er ook een vervreemdend effect op naar wat er werkelijk in jou omgaat en wat er eigenlijk op dat moment bij jou van binnenuit om aandacht vraagt, dus figuur is. In plaats van om externe feed te consumeren vraagt jouw natuurlijke figuur namelijk om jouw gewaarzijn, om jouw opmerkzaamheid hier en nu: Het wil jou iets vertellen over jezelf, hoe jij je voelt en waar jij mogelijk behoefte aan hebt. Door alleen maar passief externe feed te consumeren, verlies je jouw vermogen om sensitief naar jezelf en anderen te kunnen zijn. Je isoleert jezelf en ervaart niet meer hoe het is om echt contact met de ander te maken. Dat isolement is dan ook heel duidelijk merkbaar. Waar ik ook kom, hetzij in de wachtkamer, hetzij tijdens het reizen met het openbaar vervoer, overal waar mensen samen zijn, zie ik hetzelfde tafereel: iedereen zit non-stop in zijn eigen telefoonbubble.

Vervreemding van jezelf door jezelf

Tot kortgeleden was eerder genoemde vervreemding vaak het gevolg van introjecten (ingeslikte boodschappen) die via onze opvoeders en leraren tot ons kwamen waardoor we het contact met ons zelf en onze wezenlijke behoeften kwijtraakten. In deze tijd werken wij dus nu ook volop zelf mee aan dit proces door onszelf te ‘voeren’ met boodschappen waar ons wezenlijke Zelf niets aan heeft! Diezelfde vervreemding is dan ook de reden dat mensen zichzelf kwijtraken, niet meer goed weten wie ze zijn en wat ze willen. Als gestalttherapeut ervaar ik dit maar al te vaak in mijn praktijk.

De weg terug

Gelukkig is er een weg terug. Door jezelf ten eerste bewust te worden van je gedrag en er bij stil te staan: Wat maakt dat ik mijzelf continue wil laten afleiden door mijn telefoon? Wat gebeurt er wanneer ik die inpuls beheers en gewoon maar laat komen wat er komt? Dan ontstaat er in eerste instantie ongemak, frustratie: Jouw verslaving speelt op.. Wanneer je de rust nog kunt opbrengen om verder te voelen dan merk je dat er zich in jou dingen afspelen. Dingen waar je misschien geen zin in hebt, die je eigenlijk niet wilt voelen, waar je bang voor bent en daarom liever wegdrukt..: Je grijpt naar je telefoon..Dit proces voltrekt zich binnen enkele milliseconden een aantal malen per dag. Zo vaak als jij je telefoon pakt.

Om weer sensitief te worden, jouw hier en nu-gewaarzijn te trainen, is het nodig dat je je lijf weer leert te voelen en te herkennen wat er in omgaat. Je leert weer te voelen wat er in jou omgaat. Je leert om niet tegen je ongemak te vechten maar het gewoon te laten bestaan. Als iets van jou, wat bij je hoort en waar je niet bang voor hoeft te zijn. 

Door weer naar jezelf te luisteren, voed jij jezelf op een wezenlijke manier en heb je geen telefoon meer nodig om je hiervan af te leiden. Daarmee kun je weer jouw eigen gestalten voltooien en ben jij weer de regisseur van je eigen toneel. Dan maak je eindelijk de cirkel rond.

 

Arjen Hart

www.gestaltpraktijkarjenhart.nl

Omgaan met Depressie: 'Je Gevoel is Belangrijk maar je Bent je Gevoel niet'

 

Je voelt je somber en hebt geen zin in de dag. Alles kost je moeite en je wilt niemand zien. Gevoelens die we allemaal in meer of mindere mate herkennen. Ze kunnen je omlaag trekken en je helemaal in beslag nemen zodat het lijkt alsof er niets anders is…

Er kunnen meerdere oorzaken voor jouw depressiviteit zijn. Depressiviteit kan ontstaan als gevolg van een trauma wat je moet verwerken maar waar je jouw ‘antwoord’ nog niet op hebt gevonden. Het kan ook optreden wanneer je het gevoel hebt de regie over je leven kwijt te zijn en jij je niet gezien en gehoord voelt. Je voelt je stuurloos en weet niet meer wat je wilt. Het geeft je een gevoel van onmacht. In alle situaties ben je het contact met jezelf kwijt.

Wat niet werkt

Op gevoelens van depressiviteit zit je niet te wachten en kun je missen als kiespijn. Jouw verstand zal dan ook zo snel mogelijk proberen om er korte metten mee te maken: Het beïnvloedt je relatie(s) en voor het werk is het ook niet handig. Je gaat er dus tegen vechten of misschien zelfs wel ontkennen dat je die gevoelens hebt…

Als gestalttherapeut ervaar ik dit regelmatig in mijn praktijk. Het komt mensen niet uit om depressief te zijn.. (nou ja, heel even mag wel..), het past niet in het verhaal over henzelf: Het zelfbeeld wat zij in de afgelopen jaren opgebouwd hebben. Daarin is geen plaats voor ‘zwakte’ of kwetsbaarheid. Dus ga je gewoon door totdat..

Aspecten in ons zoals depressiviteit die geen aandacht krijgen, zullen vroeg of laat hun aandacht opeisen. Je wordt daardoor moe want naast je leven wat gewoon doorgaat, is er heel veel energie nodig om je depressiviteit eronder te houden, weg te drukken en dat put je uit. Totdat je breekt, net als die spreekwoordelijke kruik…                            

Dat het zover is gekomen, komt doordat je graag de controle houdt over jezelf. De controle verliezen, roept in onze beleving vaak veel angst op: Er kan dan immers van alles gebeuren wat we niet willen en kunnen overzien. De controle loslaten doe je dan ook niet zomaar, daar is een veilige (therapeutische) setting voor nodig waarin dit kan plaatsvinden.

Wat wel werkt 

Wat maakt het zo moeilijk om los te laten? Door te geloven dat jij je depressiviteit bent en dat er niets anders is. Je identificeert je er dus mee. ‘Loslaten’ betekent dus zo’n beetje opgaan in het niets, wat heel eng voelt.. Op het moment dat je je jouw depressiviteit toelaat, er laat zijn,  gebeurt er iets wonderlijks: Je merkt na verloop van tijd dat je rustiger wordt en dat er een jij is die een gevoel ervaart…Jij blijkt niet je gevoel te zijn maar de waarnemer van je gevoel. Er is dus een verschil/afstand tussen jou en je gevoel.

Dat is een belangrijke ontdekking. Het laat zien dat jij niet je gevoel bent maar dat je jouw gevoel hebt. Je hoeft er niet meer tegen te vechten omdat het gevoel niet jou heeft maar jij het gevoel. Je kunt er als het ware naar kijken en vervolgens besluiten wat jij ermee wilt. Er is plotseling een keuze: Je kunt het laten zijn wat het is maar je kunt het ook verder onderzoeken: Wat maakt mij depressief? Is het ‘nieuw’ of vloeit het voort uit een oud patroon, oude ervaringen?  

Gestalttherapie biedt de mogelijkheid om dit binnen een veilige bedding te onderzoeken. Als gestalttherapeut oordeel ik niet maar kijk alleen met jou mee en breng mijn hier en nu gewaarzijn in. Er is geen goed of fout maar alleen wat er is, binnen de veiligheid van het nu.

 

Arjen Hart

www.gestaltpraktijkarjenhart.nl

Partnerrelatie: Van Machtsstrijd naar Ontmoeting

Nergens wordt het contact tussen twee mensen zo op de proef gesteld als in een partnerrelatie. In het begin lijkt alles vanzelf te gaan en ben je bereid alles van je partner te accepteren maar na een tijdje ontstaan in het harmonieuze contact de haarscheurtjes: De eerste meningsverschillen en ruzies treden op.  Ze laten zien dat er twee individuele mensen zijn die weliswaar een relatie met elkaar zijn aangegaan maar daarin niet meer bereid zijn om zich steeds aan te passen aan de ander…

Machtsstrijd: Angst voor de Ander

Het woord toont precies waar het hier om gaat: Een strijd om de macht. Soms subtiel, soms in een openlijk conflict. Twee mensen die op zo'n moment  overtuigd zijn van hun eigen gelijk en de ander daarvan proberen te overtuigen. Twee ego’s die met elkaar in de clinch liggen en vooral niet willen verliezen maar winnen. Winnen hoort namelijk bij controle houden over de situatie en verliezen hoort bij controleverlies over wat er gebeurt. En van dat laatste houdt het Ego helemaal niet want dat haalt alles overhoop: Alles over ‘wie ik ben’, maar vooral ‘wie ik wil zijn’. Er gebeurt dus van alles.. 

We willen niet verliezen omdat we van binnen bang zijn. Bang om ons kwetsbaar te tonen naar de ander want dat betekent gezichtsverlies cq zwakte. Daaronder zit vaak de angst dat de ander ons daarom zal afwijzen, pijn kan doen en misschien zelfs wel kan verlaten. Vanuit onze angst, verschansen we ons daarom in onze ’vesting’ en gaan we het gevecht met  elkaar aan.

Oude patronen doorbreken 

Wat maakt dat we reageren naar de ander zoals we reageren? We reageren vanuit een overlevingspatroon; een gedragspatroon wat we van kinds af aan hebben opgebouwd. We hebben geleerd ons zo aangepast te gedragen dat we niet gekwetst worden door anderen maar juist liefde en aandacht van hen ontvangen. We zijn daardoor vervreemd van wie we in wezen zijn en de behoeften die echt bij ons horen. In de loop van de jaren hebben we ons ego verder ontwikkeld en is ons huidige zelfbeeld ontstaan. We realiseren ons daarbij niet dat wij, als volwassenen in het contact naar onze partner, nu nog steeds vaak reageren vanuit dit kindpatroon.

Het is dus belangrijk om dit patroon te onderkennen en te leren herkennen. Voor het doorbreken van dit oude patroon, is echter meer bewustzijn over onszelf nodig. 

Gestalttherapie biedt de mogelijkheid om onderzoek naar onszelf te doen en onze overlevingsstrategieën op het spoor te komen. We leren in de therapie dat we als volwassene niet hoeven te overleven en vanuit het hier en nu bewust kunnen ervaren wat er in ons gebeurt in het contact met de ander. We leren dat we nu kunnen kiezen hoe we willen reageren, voor onszelf en in relatie tot de ander zodat in het contact met onze partner niet het Kind reageert maar de Volwassene in ons. 

 Van Machtsstrijd naar Ontmoeting

Door het geleerde zijn we nu als Volwassene in staat om onze behoeften in het moment te ervaren en die naar de ander in contact te brengen. Daarbij zijn we niet meer bang om ons kwetsbaar op te stellen. (zoals we dat als kind wel waren en daarop gesanctioneerd  konden worden.) We hebben geen macht meer nodig om de situatie te beheersen, onze angst te verbergen en te vechten om onszelf te handhaven.

Het betekent dat we, steeds weer opnieuw, ‘blanco’ het contact met onze partner aan kunnen gaan. Om elkaar zonder verwachtingen en voorwaarden te ontmoeten.

Arjen Hart

gestaltpraktijkarjenhart.nl 

Mijn Identiteit: 'Van Bolwerk naar een Lege Huls'

Onze identiteit is belangrijk voor ons. Identiteit gaat over wie we zijn maar vooral wie we willen zijn. We creëren 'ons verhaal' in de loop van de jaren en stellen het desgewenst wat bij. Dat betekent dat vooral ons ego onze identiteit bepaalt. Het lijkt iets statisch, een vastomlijnd begrip te zijn. Het heeft te maken met ons verleden en onze toekomst. Met verwachtingen die we stellen aan onszelf en aan anderen en de normen die we daardoor onszelf en anderen opleggen. 

  Identiteit: Bolwerk van het ego

In de loop van de jaren ben ik steeds meer gaan ontdekken dat mijn identiteit niet iets statisch is maar een dynamisch, continue aan verandering onderhevig proces. Het gaat meer over 'onderweg zijn' dan over het reisdoel, mijn 'bestemming': Wie ik wil zijn. Iets wat altijd in de toekomst lijkt te liggen.

Ik ben onderweg zonder speciaal doel maar met al m'n zintuigen wijd open: Ik voel mij heel helder en ben volledig aanwezig. Wat betekent dat dan 'volledig aanwezig' zijn? Het betekent dat ik alles wat er zich hier en nu voordoet volledig waarneem, inclusief mijn (fysieke) reactie erop.

Kort geleden ervaarde ik wat het betekende om volledig aanwezig te zijn. Het gebeurde zomaar zonder enige aanleiding. Ik werd met één vingerknip in het nu gezet:  

Ik ben thuis en luister naar muziek van Arvo Part. Plotseling voel ik mij volledig één met die muziek, die voor mij een totale wijsheid, een allesomvattend weten uitdrukt...Ik voel mij één met alles om mij heen.. Alle gedachten, ideeën en emoties er omheen worden naar de achtergrond gedrongen. Alsof ik een messcherpe foto neem van iets of iemand waarbij de achtergrond volledig vervaagt en geen betekenis meer heeft.  Er is geen verleden en geen toekomst. Dat verdraagt het Nu simpelweg niet.

Het laat mij zien dat gedachten, ideeën  en emoties als pijn, woede en verdriet, je weg trekken uit het nu. Ze refereren vrijwel altijd aan oude ervaringen of zijn projecties van oude ervaringen in de toekomst.

Ik ontdekte ook dat het een staat van zijn is die ik bij mijzelf kan trainen. Want, hoe simpel het ook klinkt, het is het moeilijkste wat er is! Na ieder moment van onachtzaamheid trekt het ego mij uit het nu. Zogauw ik dit bij mijzelf waarneem, stel ik mijzelf onmiddellijk de vraag: Wat belemmert mij hier en nu om volledig aanwezig te zijn? Of: Ben ik nu nog wel volledig aanwezig?

Het regelmatig stellen van deze vragen aan mijzelf maakt al dat ik er meer 'ben'. Het heeft op mij een bijna prikkelend effect. Ik voel mij vrijer, minder ge-bonden maar juist meer ver-bonden met mijn omgeving.

Het vasthouden aan mijn verhaal over mijzelf is daarmee totaal zinloos geworden want welk doel dient dit nog? Deze ego-presentatie van mijzelf die mijn angsten onder controle houdt, verantwoording aflegt aan mijzelf en mijn omgeving over mijn doen en laten, voelt nu als een overlevingsstrategie die mij totaal niet meer dient.

  Lege huls, stille getuige 

Het lijkt er totaal niet meer toe te doen wat er gebeurt en wie ik ben. Mijn identiteit van wie ik ben en wie ik wil zijn, verwordt tot een lege huls, een stille getuige uit een nameloos verleden.

Wat blijft, is dat ik onderweg ben zonder doel en bestemming met al mijn zintuigen wijd open, alle veranderingen verwelkomend in het vertrouwen dat alles goed is zoals het is. 

Arjen Hart

www.gestaltpraktijkarjenhart.nl